Wieżowiec jest to  wysoki budynek wielokondygnacyjny wolno stojący, w którym przynajmniej 50 procent jego wysokości jest wykorzystana na piętra użytkowe. To kryterium odróżnia drapacze chmur od różnego rodzaju wolno stojących wież telewizyjnych (w których piętra użytkowe to jedynie galerie widokowe i restauracje), masztów i kominów, gdzie pojęcie piętra nie występuje. Budynek ten musi tworzyć warunki do życia i zamieszkania.

W Stanach Zjednoczonych istnieje niepisana reguła, według której za wieżowiec uznawany jest budynek o wysokości przekraczającej 150 metrów. W innych rejonach świata niższy budynek również może zostać uznany za drapacz chmur, zwłaszcza jeśli dominuje nad otoczeniem. Wieżowce przekraczające 300 m są czasami nazywane superwysokimi.

Wieżowca nie powinno określać się terminem wysokościowiec, ponieważ jest to budynek mający przynajmniej 35 m  wysokości, podzielony regularnie na piętra. Dlatego wszystkie wieżowce są wysokościowcami, lecz tylko najwyższe wysokościowce są wieżowcami.

Za miejsce narodzin drapaczy chmur powszechnie uznaje się Chicago.

Określenie drapacz chmur (pierwotnie był to żeglarski termin oznaczający wysoki maszt lub żagiel) przylgnęło do wysokich budynków pod koniec XIX wieku jako wyraz publicznego zachwytu nad potężnymi konstrukcjami wznoszonymi w tamtych czasach w Chicago i Nowym Jorku. Według technicznej definicji drapacz chmur bazował na stalowym szkielecie, jako przeciwieństwie konstrukcji wznoszonych za pomocą technik murarskich, które wyczerpały swoje możliwości w 1891, wraz z powstaniem Monadnock Building.

Monadnock Building

Filadelfijski ratusz, powstały w 1901, do dziś pozostaje najwyższym budynkiem wzniesionym przy użyciu tej technologii (167 m ). Rama stalowa, stopniowo udoskonalana, zwiększała swoje możliwości wspierania konstrukcji budynków, po wzniesieniu przy jej użyciu kilku obiektów w Chicago i Nowym Jorku rozwinęła się na tyle, by samodzielnie utrzymywać budynek. Obecnie jednak wiele najwyższych wieżowców powstaje w mniejszej lub większej części z żelbetu.

Filadelfijski ratusz

W wieżowcach najczęściej znajdują się siedziby wielkich przedsiębiorstw, powierzchnie biurowe i użytkowe wynajmowane mniejszym przedsiębiorstwom lub instytucjom, obiekty usługowo-handlowe, mieszkalne, hotele, centra kongresowe, rozrywki i wiele innych. Budowa wieżowca pokazuje siłę przedsiębiorstwa i wpływa korzystnie na jego wizerunek. Często wieżowce służą jako punkty orientacyjne, niekiedy na wyższych piętrach znajdują się kawiarnie lub restauracje oraz punkty widokowe. Oświetlone w nocy, są niejednokrotnie ozdobami miast.

Wynalazkami kluczowymi dla powstania nowoczesnych wieżowców były stal, szkło, żelbet, wydajne pompy wodne oraz windy. Przed nadejściem XIX wieku budynki wyższe niż sześciopiętrowe należały do rzadkości. Wielka liczba schodów była niepraktyczna dla mieszkańców, problemy sprawiało też uzyskanie ciśnienia niezbędnego do wyniesienia wody na wysokość większą niż 15 m. Mimo problemów sanitarnych wysokie budynki mieszkalne powstawały w niektórych miejscach nawet w XVI wieku. Wczesnymi konstrukcjami były romańskie i gotyckie wieże mieszkalne w Bolonii.

wieże mieszkalne w Bolonii

lub zabudowa miasta Szibam w Jemenie.

Szibam w Jemenie

Przykładowo w Edynburgu (Szkocja) mur obronny wytyczał ściśle granice miasta. Z powodu ograniczonej powierzchni domy stawały się wyższe, powszechnymi były 11-piętrowe, a zdarzały się nawet 14-piętrowe. Wiele z tych kamiennych budowli dotrwało do naszych czasów i można je zobaczyć na edynburskiej starówce, zwłaszcza w pobliżu Royal Mile.

Edynburska starówka

Najstarszą konstrukcją wykorzystującą nowoczesną stalową ramę jest Flaxmill w Shrewsbury (Wielka Brytania). Wzniesiony w 1797, zwany jest „dziadkiem wszystkich wieżowców”. Przy jego budowie użyto ogniotrwałej kombinacji żeliwnych kolumn i belek umieszczonych w jego szkielecie. Udoskonalone formy tej konstrukcji pozwalały później wznosić nowoczesne wieżowce. Obecnie zabytek ten jest opuszczony i wymaga sporych nakładów, aby mógł dalej istnieć.

Flaxmill w Shrewsbury

Pierwszym nowoczesnym wieżowcem, chociaż jego wysokość nie jest obecnie uważana za szczególnie imponującą, był 10-piętrowy Home Insurance Building w Chicago, wybudowany w latach 1884–1885. Jego architekt, William Le Baron Jenney, opracował dla niego pierwszą w historii ramę nośną. W budynku tym stalowa konstrukcja brała na siebie część ciężaru ścian (wcześniej to one same musiały utrzymywać budynek). Wynalazek ten doprowadził do powstania sposobu wznoszenia znanego jako „szkielet chicagowski”.

Home Insurance Building w Chicago

Szkoła chicagowska – tak określa się wczesnomodernistyczne trendy w twórczości architektów działających w Chicago pod koniec XIX i na początku XX w. Wznoszone przez szkołę chicagowską budynki posiadały kubiczną bryłę z płaskim dachem, stalową strukturę, widoczną w podziale elewacji oraz obszerne przeszklenia. Elewacja pokryta była najczęściej fabrycznie produkowaną terakotą, lecz obfitowały w ornamenty, zwłaszcza w postaci wici roślinnych. W Europie w tym samym czasie rozwijała się architektura secesji.

Przykłady szkoły chicagowskiej w Chicago to:

Wainwright Building; Dankmar Adler i Louis Sullivan, 1886-1890

Second Leiter Building; William LeBaron Jenney, 1889-1891

Auditorium Building, Dankmar Adler & Louis Sullivan, 1899

dom towarowy Carson, Pirie, Scott, Louis Sullivan, 1899-1904

Wielka Brytania również ma swój udział w początkowym okresie rozwoju wieżowców. Pierwszym obiektem na świecie, który można by uznać za wieżowiec, był ówcześnie największy hotel świata, Grand Midland Hotel, znany obecnie jako St. Pancras Chambers (Londyn), o wysokości 82 m, wzniesiony w 1873.

St. Pancras Chambers (Londyn)

Dwunastopiętrowy Shell Mex House, zbudowany w Londynie rok po ukończeniu Home Insurance Building, pobił nowojorską konstrukcję zarówno pod względem wysokości, jak i liczby pięter.

Shell Mex House (Londyn)

Większość wczesnych wieżowców powstała pod koniec XIX wieku w już wcześniej gęsto zabudowanych rejonach Chicago, Londynu i Nowego Jorku. Londyńscy budowniczowie zostali jednak szybko ograniczeni niechęcią królowej Wiktorii do podobnych przedsięwzięć, tendencja ta utrzymała się, z małymi wyjątkami, do lat 50. XX wieku. Troska o estetykę i bezpieczeństwo pożarowe ograniczyła budowanie wieżowców w pierwszej połowie XX wieku również w kontynentalnej Europie.

Także Polska ma swój wkład w rozwój wieżowców. W 1908 roku wybudowano w Warszawie mierzący 58 metrów budynek PAST (na początku należący do szwedzkiej firmy Cedergren). W momencie powstania był on najwyższym budynkiem Imperium Rosyjskiego oraz najwyższym budynkiem mieszkalnym w Europie.

Budynek PAST (Warszawa)

Od 1934 roku najwyższym budynkiem w Polsce, i jednym z wyższych w Europie, był warszawski wieżowiec Prudential o wysokości 66metrów.

Wieżowiec Prudential (Warszawa)

Niewiele ustępował mu ukończony także w 1934 roku i zbudowany w Katowicach Drapacz Chmur, o wysokości 62 metrów. Prudential do 1955 (wybudowania Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie) był najwyższym budynkiem Polski oraz jednym z najwyższych w Europie. Pałac Kultury i Nauki w momencie otwarcia był drugim pod względem wysokości budynkiem Europy po Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym.

Moskiewski Uniwersytet Państwowy

Obecnie najwyższym budynkiem w Polsce w kategoriach wysokość do dachu oraz wysokość do najwyżej położonego piętra, jest Sky Tower . Wraz z dwoma innymi budynkami stanowi kompleks mieszkalny, biurowy, handlowo-usługowy i rekreacyjny we Wrocławiu, na osiedlu Południe. Całkowita wysokość budynku wynosi 212 m.

Sky Tower (Wrocław)

Po wczesnym okresie rywalizacji z Chicago o wyższy budynek, Nowy Jork objął prowadzenie wraz z ukończeniem American Surety Building.

American Surety Building (Nowy Jork)

Projektanci z Chicago, ograniczeni prawem pozwalającym wznosić obiekty co najwyżej 40-piętrowe, musieli ustąpić, na długo pozostawiając Nowemu Jorkowi zaszczyt posiadania najwyższego budynku na świecie. Nowojorscy przedsiębiorcy rozpoczęli około 1920 wewnętrzną rywalizację, wznosili coraz wyższe wieżowce, chcąc mieć dla siebie tytuł najwyższego budynku świata, kulminacja wyścigu nastąpiła na początku lat 30., kiedy to w odstępie nieco ponad roku ukończono 40 Wall Street, Chrysler Building oraz Empire State Building, kolejno odbierające sobie tytuł. Empire State Building pozostał najwyższym budynkiem świata przez 40 lat, stając się najbardziej znanym wieżowcem na Ziemi.

Empire State Building (Nowy Jork)

Począwszy od lat 30. wieżowce zaczęto wznosić również w Ameryce Łacińskiej (São Paulo, Buenos Aires, Meksyk) i Azji (Szanghaj i Hongkong). Tuż po II wojnie światowej w ZSRR zaplanowano wzniesienie ośmiu potężnych wieżowców; ostatecznie powstało siedem z nich. Również reszta Europy zaczęła powoli przekonywać się do drapaczy chmur, poczynając od Hiszpanii w latach 50. Na przełomie lat 50. i 60. wieżowce zaczęły powstawać w Afryce, na Bliskim Wschodzie i w Oceanii (głównie Australii).

Obecnie, mimo zniszczenia World Trade Center i stosunkowo powolnego tempa powstawania nowych budynków, żadne miasto na świecie nie posiada większej liczby ukończonych pojedynczych wolnostojących wieżowców o wysokości przekraczającej 152 m (500 stóp) niż Nowy Jork – jest ich tam 185.

Hongkong ma ich najwięcej – 188, jeśli osobno liczyć wieże wznoszące się ze wspólnej podstawy i stanowiące różne budynki dopiero po kilku piętrach (Emporis liczy właśnie w ten sposób). Gdyby kompleksy wieżowców Hongkongu liczyć jako pojedyncze, w mieście znajdowałoby się ich 116. Liczba ta jednak ustawicznie się zwiększa, wiele znajduje się w fazie budowy w związku z przedłużającym się boomem budowlanym w tym mieście.

W Tokio pierwsze drapacze chmur pojawiły się na przełomie lat 60. i 70. XX wieku, kiedy ze względu na niepohamowaną migrację ludności ze wsi do miast i rozwój wielkich aglomeracji, zrewidowano prawo budowlane zabraniające wznoszenia budowli powyżej 31 metrów wysokości. Japońscy urbaniści, architekci i konstruktorzy zaufali obliczeniom komputera Hitac 5020 i przeforsowali konieczność wznoszenia takich wieżowców, które opierałyby się wszelakim drganiom skorupy ziemskiej. Dziś w Tokio znajduje się ponad 100 budynków, których wysokość przekracza 152 m, a w budowie jest kilkanaście kolejnych. Tokio ze względu na uwarunkowania historyczne i geograficzne, nie posiada jednego ścisłego centrum, dlatego drapacze chmur rozrzucone są niemal po całym obszarze metropolii tworząc niekiedy gęste skupiska wysokościowców wokół największych w mieście dworców kolejowych i centrów biznesowych, a niekiedy pojedynczo dominują nad niską zabudową mieszkaniową.

Panorama Chicago – miasta, w którym wymyślono wieżowce – nie mogła rosnąć, dopóki w 1960 nie rozluźniono przepisów prawa budowlanego. Przez następne 15 lat powstało tam wiele wieżowców, z 442-metrowym Sears Tower na czele.

Sears Tower (Chicago)

Obecnie znajduje się tam 87 budynków powyżej 152 m. Od 2000 roku wzniesiono tam co najmniej 40 budynków o 50 lub więcej piętrach. Panoramy Chicago, Hongkongu i Nowego Jorku są uważane przez niektórych za „wielką trójkę panoram miejskich świata”.

3 września jest datą dla drapaczy chmur nieprzypadkową, bowiem właśnie wtedy urodził się wizjoner Louis Sullivan – Amerykanin, który zrewolucjonizował podejście do nowoczesnej architektury. Dzięki jego pomysłowości tradycyjne murowanie zostało zastąpione przez stalowe szkielety. Budynki pięły się w górę nie dostrzegając dotychczasowych ograniczeń konstrukcyjnych. Stal stawała się w owym czasie, drugiej połowie XIX wieku, tańsza i łatwiej dostępna na amerykańskim rynku. Protoplastą wieżowca został Home Insurance Building postawiony w 1885 roku w Chicago. Mierzył 42 metry.
Dziś Wieża w Dubaju ma 828 metrów, a marzenia o jeszcze wyższych konstrukcjach powstają w umysłach rzeszy architektów. Chińskie Hangzhou, do którego zjeżdżają właśnie najważniejsi ludzie świata, nie ma się jeszcze czym poszczycić, ale pod względem marzeń nie ustępuje nikomu.

Najwyższe budynki mające powstać w 2020 roku:  Chicago Spire – 610m, Russia Tower – 612m, Pentominium – 516m, Shanghai Tower – 632m, Burj Dubai – 828m oraz Nakheel Harbour & Tower – aż 1400m !!!