Z okazji dzisiejszego święta polecam przygotować na obiad BIGOS (bo o nim będzie tu mowa), w wersji dowolnej.

Bigos to tradycyjna dla kuchni litewskiej i białoruskiej potrawa z kapusty i mięsa. To również bez wątpienia jedno z najbardziej tradycyjnych dań kuchni polskiej.

Podstawowymi składnikami bigosu staropolskiego jest drobno szatkowana kapusta kiszona, kapusta świeża (niekiedy używa się tylko kiszonej), różne gatunki mięsa i wędlin, suszone grzyby, suszone śliwki (lub wędzone), cebula i przyprawy.

Całość należy dusić możliwie długo (im dłużej, tym lepiej), najlepiej kilka dni. Potrawa po przyrządzeniu powinna mieć gęstą konsystencję i ciemnobrązowy kolor, po podaniu na talerz nie powinna z niej wyciekać woda. Powinna mieć pikantny, lekko kwaskowo-słodkawy (ale nie przesadnie) smak i mieć silną woń wędzonki, śliwek i ewentualnie dziczyzny. W czasie duszenia można podlewać wytrawnym czerwonym winem, co bardzo podnosi smak bigosu. Można dodać do bigosu, w celu uszlachetnienia smaku, niewielkiej ilości wina słodkiego i aromatycznego – np. malagi. Współcześnie bigos bywa również uszlachetniany dodatkiem miodu, czego nie podają jednak dawne książki kucharskie.

Smak bigosu zależy w dużym stopniu od ilości, jakości i różnorodności gatunków dodanych mięs i wędlin. W staropolskiej kuchni zużywano do bigosu pozostałe resztki szlachetnych pieczeni i wędlin, które bardzo podnosiły smak potrawy. Niektórzy dodają też do bigosu koncentrat pomidorowy (nieznany w kuchni staropolskiej) oraz zioła: kminek, majeranek, ziele angielskie. Zgodne z tradycją jest dodanie powideł śliwkowych. Według wielu przepisów mięsa powinno być wagowo tyle samo, co kapusty. Bigos można też robić wyłącznie z kapusty kiszonej, bywa jednak wtedy często zbyt kwaśny. Aby temu zapobiec, należy kapustę kiszoną przepłukać pod bieżącą wodą lub nawet wstępnie obgotować.

Ale nie zawsze obowiązywała ta receptura. Czy przypuszczalibyśmy, że danie to przyrządzano kiedyś bez odrobiny kapusty?

Autorzy najstarszych polskich książek kucharskich podają wiele przepisów na tradycyjny polski bigos… bez kapusty. Wojciech Wielądko, autor opublikowanego w 1783 r. „Kucharza doskonałego” radzi: „Kapłona upiecz, mięsiste drobno pokraj, a kościste tak włóż z członkami, cebulę drobno, pietruszki, rosołu wlej, masła płokanego, pieprzu, kwiatu, przywarz a daj ciepło. Jeżeli chcesz możesz cytrynę wycisnąć albo octu dobrego winnego wlać, albo agrestu włożyć”. Bigos pojawia się w wielu polskich przepisach w XVII i XVIII wieku, lecz nie wspomina się w nich o kapuście jako podstawowym składniku.

Z czego więc przyrządzano staropolski bigos, jeżeli nie z kapusty? Otóż tradycyjnymi składnikami tej potrawy były mięsa (wołowe, baranie, drobiowe) lub ryby, które najpierw zapiekano, a potem siekano. Bigos gotowano nawet na bazie raków. W staropolskich przepisach polecano dodawać do dania cebulę, pietruszkę oraz odrobinę miodu lub słodkiego wina. Bigos doprawiano na kwaśno cytryną, octem winnym, a nawet szczawiem lub agrestem.

Dodawanie kiszonej kapusty pozwalało zmniejszyć proporcje mięsa, a tym samym obniżyć koszt potrawy. Oznaczało to, że smakiem szlacheckiego bigosu mogli cieszyć się także ubożsi Polacy. Poza tym kapusta zakwaszała potrawę tak dobrze, jak cytryna, a była o wiele tańsza.

W kuchni polskiej w XVIII i XIX wieku coraz częściej sięgano po warzywa, ograniczając stopniowo spożycie ciężkostrawnych i tłustych mięsnych dań. W sposób zbliżony do współczesnego przyrządzano bigos prawdopodobnie dopiero pod koniec XVIII wieku. W przepisach nadal pojawiał się m.in. „bigos hultajski z kapustą” – w odróżnieniu od tradycyjnego, którego podstawowym składnikiem było mięso. Osoby, które współcześnie dodają do niego więcej mięsa niż kapusty, są więc bez wątpienia wierniejsze staropolskiej tradycji przygotowywania tej potrawy.

W bigosie wegetariańskim – mięso zastępowane jest kostką sojową lub wędliną wegetariańską. Reszta taka sama.

Bigos tradycyjnie serwuje się najczęściej jako przystawkę gorącą lub przekąskę, podaje się z pieczywem, często razowym oraz wódką czystą lub wytrawną ziołową (myśliwska, żubrówka).

Voila!  – myślę, że zadowoliłam i wegetarian i staropolskich mięsożerców i zwolenników hultajskiego z kapustą

Najsłynniejszy opis bigosu, jaki pojawił się w polskiej literaturze, to bez wątpienia ten autorstwa Adama Mickiewicza – z „Pana Tadeusza”. Tak wyglądał zdaniem wieszcza proces przyrządzania tej typowo polskiej potrawy:

Celem dzisiejszego święta jest popularyzowanie wiedzy o pingwinach, więc do dzieła!

Rodzina pingwinów obejmuje gatunki morskie (na lądzie pojawiają się jedynie w strefie brzegowej) zamieszkujące zimne morza półkuli południowej. Najliczniejsze ich skupiska notuje się wokół Antarktydy i sąsiednich wysp oraz u wybrzeży Ameryki Południowej, zaś najwięcej gatunków zarejestrowano w pobliżu Nowej Zelandii. Jedynym gatunkiem gnieżdżącym się nieco na północ od równika (na Galapagos) jest pingwin równikowy.

Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami:

• długość ciała 40-115 cm;
• dzioby zróżnicowane;
• silnie przesunięte ku tyłowi mocne nogi które pełnią funkcję płetw tylnych;
• trzy przednie palce spięte błoną pławną;
• krótki, sztywny ogon, pełniący z nogami funkcję steru;
• wąskie skrzydła pełniące funkcję płetw napędowych;
• nielotne;
• łuskowate pióra;
• brzuch biały, grzbiet i głowa ciemna (czarna, granatowa, szara);
• często na głowie czub;
• na lądzie chodzą w postawie wyprostowanej, bądź ślizgają się na brzuchu, odpychając się kończynami;
• w wodzie osiągają prędkość ponad 20 km/h;
• monogamiczne;
• kolonijne (największe kolonie liczą do miliona osobników);
• gniazdo na nieosłoniętym terenie, w szczelinie bądź norze, zbudowane z kamieni lub części zielonych roślin;
• składają dwa jaja (pingwin królewski i pingwin cesarski – jedno);
• wysiadują jaja na stopach pod fałdem tłuszczowym brzucha;
• podczas wysiadywania nie odżywiają się (nawet do kilku miesięcy);
• odżywiają się pokarmem zwierzęcym: rybami, głowonogami i skorupiakami, które zdobywają w morzu;
• mają bardzo dobrze rozwinięty słuch;
• gruba warstwa tłuszczu pod skórą zapewnia im ochronę przed zimnem.

Pingwiny to rząd ptaków, do którego zaliczamy 18 gatunków nielotnych ptaków w 6 rodzajach. Wyróżnia się następujące gatunki pingwinów:

1. Pingwin Adeli (białooki)
2. Pingwin antarktyczny (maskowy)
3. Pingwin białobrewy (gentoo, papua)
4. Pingwin białoskrzydły
5. Pingwin cesarski
6. Pingwin grubodzioby
7. Pingwin grzebieniasty
8. Pingwin Humboldta (peruwiański)
9. Pingwin królewski
10. Pingwin krótkoczuby
11. Pingwin Magellana (magellański)
12. Pingwin mały
13. Pingwin przylądkowy
14. Pingwin równikowy
15. Pingwin skalny
16. Pingwin szczotkoczuby
17. Pingwin złotoczuby
18. Pingwin żółtooki

• pingwin Adeli
• pingwin antarktyczny
• pingwin białobrewy

• pingwin złotoczuby
• pingwin cesarski
• pingwin królewski

Pingwiny to najlepiej przystosowane ptaki do życia w środowisku wodnym. Są nielotami. Za to szybkimi pływakami. Potrafią wyskakiwać wysoko ponad powierzchnię wody. Na lądzie poruszają się w postawie wyprostowanej, czasem poruszają się na brzuchu. Ich środowiskiem życia jest morze i nadbrzeża.